Ziemia Częstochowska (czasopismo)
Autor: prof. dr hab. Dariusz Złotkowski
- ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
- TOM: 2 (2015)
Czasopismo wydawane w Częstochowie,w języku polskim, najpierw od 1934 roku przez Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej, a od 1979 przez Częstochowskie Towarzystwo Naukowe.
Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej (Częstochowskie Towarzystwo Naukowe) w Częstochowie
Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie, założone w 1932 roku przez Kazimierza Kühna, rozpoczęło od 1934 roku wydawanie periodyku naukowego „Ziemia Częstochowska”. Z niewielkimi przerwami, w latach 1939-1945 i 1950-1957, Towarzystwo działa do dzisiaj (od 1979 roku pod nazwą Częstochowskie Towarzystwo Naukowe). Według swego statutu Towarzystwo popiera badania naukowe, w szczególności dotyczące regionu częstochowskiego, bądź prowadzone w tym terenie. Kolejno funkcję jego prezesów pełniły następujące osoby:
- 1932-1938 Wacław Płodowski,
- 1939, 1946 - 1950 Aleksander Radłowski,
- 1957-1962 Antoni Kłyk,
- 1962-1979 Eugeniusz Suchecki.
- Od 1979 roku prezesami CzTN byli natomiast:
- 1979-1984 Jerzy Kołakowski,
- 1984-1989 Leopold Jeziorski,
- 1989-1993 Marceli Antoniewicz,
- 1993-2013 Marian Głowacki,
- 2013-2015 Grzegorz Majkowski
O bieżącej pracy Towarzystwa informuje jego strona internetowa . Można tam także znaleźć wykaz artykułów zamieszczonych w „Ziemi Częstochowskiej” od 1934 roku, informacje o historii i dniu dzisiejszym „Ziemi Częstochowskiej”.
Ziemia Częstochowska — dorobek naukowy
Realizując przesłanie swego założyciela i starosty Kazimierza Kuhna częstochowskie środowisko naukowe może pochwalić się znaczącym dorobkiem naukowym. Tylko publikacje zawarte w pierwszych trzech tomach „Ziemi Częstochowskiej”, które zostały przygotowane przed I wojną światową i tuż po jej zakończeniu, nawet dziś zasługują na wykorzystanie.
| Tom | Rok wydania | Treść rocznika (Wybór) | |
|---|---|---|---|
| I | 1934 | Zarząd, Od wydawnictwa s. 5; Kuhn Kazimierz, Przedmowa. (Praca regionalna) s 7-18; Skrudlik Mieczysław, Cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej s. 19-99; Stala Feliks Bolesław, Pieczęcią dawnych miast powiatu częstochowskiego s. 101-108; Tokarz Wacław, Nasze kółko s. 109-115; Wróbel Zdzisław, Zwyczaje i obyczaje ludu częstochowskiego s. 117-173; Premik Józef, Budowa i dzieje geologiczne okolic Częstochowy s. 175-266; Kulesza W., Godne uwagi problemy fitogeograficzne i fitosocjologiczne na terenie powiatu częstochowskiego. s. 267-278; Pruffer Jan, Próba charakterystyki fauny okolic Częstochowy na podstawie analizy rozmieszczenia motyli w paśmie Jury Krakowsko-Wieluńskiej s. 279-316; Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie s. 317-320. | |
| II | 1937 | Zarząd, Od Wydawnictwa s. 5; Łokczewski K., Ś. p. Doktór Karol Rożkowski. Jego działalność społeczna i kulturalna s. 7-12; Janczak Antoni: Pamiętniki ks. ... . s. 13-26; Juttner Franciszek, Pamiętniki ks. ... . s. 27-41; Wawrzynowicz Ludwik, Muzyka na Jasnej Górze. s. 42-44; Radłowski Aleksander, Chałupnicy - tkacze wsi Kamienica Polska s. 45-111; Hyla Władysław, Zabytki i osobliwości powiatu częstochowskiego. s.112-132; Różycki S. Z., W sprawie rezerwatu geologicznego na Jasnej Górze pod Częstochową. s. 133-138; Wróbel Zdzisław, Obrzędy i pieśni weselne w powiecie częstochowskim. s. 139-203; Melodie i pieśni weselne z okolic Częstochowy (Jaworzno, Parzymiechy) zebrane przez Koło Krajoznawcze przy gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie. s. 204-220; Zamki drewniane w okolicach Częstochowy. Materiał zebrało i opracowało Koło Krajoznawcze gimnazjum państwowego im. H. Sienkiewicza w Częstochowie. s. 221-224; Józefowicz Maria, Bibliografia Częstochowy. s. 225-257; Błaszczyk Henryk, Nowe stanowisko niedźwiedzia jaskiniowego w okolicach Częstochowy. s. 258-260; Zarząd, Z działalności popierania kultury regionalnej w Częstochowie w latach 1934-1937. s. 261-263. | |
| III | 1939/1947 | Zeszyt I (1939): Zarząd, Od Wydawnictwa. s. 5; Nosek Stefan, Badania archeologiczne w Opatowie Częstochowskim. s. 7-12; Zeszyt II (1947): Zarząd, Od Wydawnictwa. s 5; Wallmann Stanisław, Rys historyczny życia gospodarczego Częstochowy (do r. 1934). s. 7-86; Zeszyt III (1947): Usakiewicz Edward, Częstochowa w obliczu zagadnień regulacyjnych. s. 1-40; Zeszyt IV (1947): Mikołajtis Józef, Z ostatnich lat życia Zygmunta Krasińskiego. s. 5-74; Zarząd, Z działalności Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie za lata 1938-1939-1946. s. 75-77. |
Tabela 1. "Ziemia Częstochowska" 1937-2014. Wybór najważniejszych artykułów[1]
Drugi okres obecności „Ziemi Częstochowskiej”, jako periodyku naukowego, to lata powojenne. Pełny wykaz tytułów i zawartości artykułów w nim pomieszczonych, znajduje się na stronie internetowej Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego: w zakładce bibliografia. Są one nie tylko wyrazem aktywności częstochowskiego środowiska naukowego w poszczególnych latach, ale …, niestety także przemożnego wpływu ideologii komunistycznej w latach 60. i nieco łagodniejszej formie w dekadzie lat 80. XX wieku. Przykładem pierwszego może być artykuł Adama Rotauba, Działalność proletariatu częstochowskiego w rewolucji 1905-1907, „Ziemia Częstochowska” t. IV (1961), s. 7-14. Obrazem spuścizny naukowej ostatniego z wymienionych okresów może być tom XIII (1980), ss. 448. Nosił on tytuł: PPR w regionie częstochowskim. Praca zbiorowa kierownictwem naukowym i redakcją Mieczysława Stańczyka.
Zdecydowane zmiany nastąpiły po 1989 roku. Z najważniejszych artykułów warto tu zwrócić uwagę na tom XXIV „Ziemi Częstochowskiej” z 1997 roku, zatytułowany: 65 lat CzTN d. Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie. Doskonałym uzupełnieniem jest także cytowane tu źródło: Czterdzieści tomów „Ziemi Częstochowskiej” (1934-2014). Bibliografia, Częstochowa 2014, autorstwa ks. prof. Jana Związka.
Dzisiaj, po ponad 80 latach od wydania drukiem pierwszego tomu „Ziemi Częstochowskiej”, można przyjąć, że częstochowskie środowisko naukowe wypełniło słowa Kazimierza Kuhna, który w 1934 roku napisał „Ziemia Częstochowska ma swą ciekawą historię, którą warto dokładnie zbadać i opracować, leżąc bowiem między Śląskiem, Poznańskiem i Krakowskiem, brała żywy udział we wszystkich wypadkach dziejowych, które się na tych ziemiach rozgrywały. Dla naszych historyków dzieje Ziemi Częstochowskiej dają bogaty materiał do prac mniejszych i większych, które niewątpliwie w dalszych tomach naszego wydawnictwa ukazywać się zaczną”[2].
Bibliografia
- „Ziemia Częstochowska” 1934, t. I.
- Związek J, Czterdzieści tomów „Ziemi Częstochowskiej” (1934-2014). Bibliografia, Częstochowa 2014.
